konsultacje medyczne

Dr n. med. Artur J. Bogucki

ortopeda, specjalista rehabilitacji

BOSTOŃSKI SYSTEM ORTOTYCZNY

prosta metoda nieoperacyjnego leczenia skoliozy

Strona główna

   Gorset ma uchronić pacjenta przed leczeniem operacyjnym. Leczenie gorsetem nie jest w stanie zastąpić leczenia operacyjnego u pacjentów ze skrzywieniami większymi niż 50˚, ale w przypadku tak dużych skrzywień gorset może odroczyć leczenie operacyjne w czasie.

   Leczenie ortotyczne gorsetem powinno być stosowane u dzieci i młodzieży z niedojrzałym kostnie kręgosłupem, który zawiera jeszcze dużo plastycznej chrząstki. Gorset ma umożliwić tym pacjentom życie w pozycji skorygowanej i zapewnić kręgosłupowi oraz mięśniom poprawne warunki do rośnięcia i rozwijania się. Zakończenie leczenia gorsetem powinno nastąpić po osiągnięciu przez kręgosłup dojrzałości kostnej, która następuje u większości dziewcząt po 15 roku życia, natomiast u chłopców w 17 roku życia.

   Poprawnie zaprojektowany gorset ma oczywiście biernie korygować skrzywienie, ale jednocześnie musi pozostawić maksymalnie dużo swobody na wykonywanie przez pacjenta ruchów w kierunku autokorekcji czynnej.

   Podstawowym zadaniem gorsetu jest odciążenie kręgów po wklęsłej stronie skrzywienia i powstrzymanie procesu zgniatania plastycznej chrząstki w niedojrzałym kostnie kręgosłupie. Ponieważ u pacjentów ze skoliozą, skrzywienia polegają na nieprawidłowym wyginaniu się kręgosłupa we wszystkich kierunkach jednocześnie, a nie tylko do boku, to oddziaływanie korygujące gorsetem też musi odbywać się trójwymiarowo. Gorset musi jednocześnie korygować skrzywienie boczne i rotację (skręcenie tułowia) oraz krzywizny fizjologiczne które opisano w rozdziale „co to jest skolioza”.

   Odciążenie zgniatanej chrząstki wymaga rozciągnięcia po wklęsłej stronie skrzywienia przykurczonych struktur więzadłowych i mięśniowych. Takie działanie korygujące prowadzi do rozluźnienia (wcześniej nadmiernie rozciąganych) struktur więzadłowych i mięśniowych po wypukłej stronie skrzywienia. W konsekwencji uzyskania korekcji osi kręgosłupa dochodzi do czasowego zdestabilizowania połączeń poszczególnych kręgów, które trzeba ustabilizować gorsetem.

   Zadaniem gorsetu, po uzyskaniu korekcji skrzywień, jest utrzymanie kręgosłupa w poprawnej pozycji i umożliwienie chrząstce, więzadłom i mięśniom regenerację, a z czasem przejęcie funkcji gorsetu. Odbudowanie poprawnego symetrycznego napięcia więzadeł i mięśni możliwe jest jedynie w gorsetach, które są tak zaprojektowane, aby pacjent mógł wykonywać w nim maksymalnie dużo czynności. Gorsety nadmiernie rozbudowane korygują wprawdzie skrzywienie ściskając biernie tułów, ale doprowadzają do unieruchomienia kręgosłupa i uciskając na mięśnie utrudniają przepływ krwi.

   Gorsety systemu Boston zostały tak opracowane, aby je zminimalizować i umożliwić pacjentowi wykonywanie wszelkich ruchów poprawiających korekcję i utrzymujących mięśnie w dobrej kondycji. Każdy gorset projektowany jest indywidualnie w oparciu o analizę zdjęcia rtg.

Gorset Boston                                   Gorset Boston                                Gorset Boston

Skoliozy Piersiowo – Lędźwiowej      Skoliozy Lędźwiowej                      Skoliozy Piersiowej

   Podobnie jak planowanie leczenia operacyjnego tak i projektowanie zminimalizowanego gorsetu wymaga szczegółowego przeanalizowania zdjęć rtg. Korekcję skrzywienia uzyskujemy dzięki zastosowaniu w gorsecie siły prostującej. Miejsce przyłożenia tej siły powinno być zawsze tuż poniżej szczytu skrzywienia.

Analizy wykazują, że w przypadku oddziaływania na kręgosłup siłą umiejscowioną powyżej szczytu skrzywienia będzie ona nasilać deformację, dlatego każdy gorset musi być opracowany indywidualnie przez lekarza z dużym doświadczeniem w leczeniu skolioz.

   Skolioza jest chorobą objawiającą się brakiem symetrii tułowia, a leczenie korygujące ma doprowadzić do odzyskania symetrii. Dlatego gorsety Boston nie są wykonywane na asymetrycznych odlewach gipsowych pacjentów, ale projektowane na zdjęciu rtg celem skorygowania pacjenta symetrycznym i zminimalizowanym gorsetem. W rozbudowanych i asymetrycznych gorsetach wykonywanych na odlewach gipsowych wklejane są (od wewnętrznej strony gorsetu) peloty naciskające na ciało pacjenta celem przywrócenia pacjentowi symetrii, niekiedy jednak jedynym efektem jest odpychanie gorsetu pelotą od ciała pacjenta.

   W symetrycznych gorsetach Boston efekt korygujący uzyskiwany jest poprzez wycięcie w gorsecie przestrzeni dla odciążenia tułowia po stronie przeciwnej do miejsca przyłożenia siły korygującej. Dzięki przemyślanej i zminimalizowanej konstrukcji gorsetu pacjent może wykonywać wszelkie ruchy aktywnie autokorygujące go (w kierunku prostowania skrzywienia).

 

   Minimalizacja konstrukcji gorsetu Boston pozwala również na osiągnięcie dobrych wyników kosmetycznych powodując, że leczenie jest dyskretne.

   Uzyskanie w gorsecie Boston korekcji zarówno biernej jak i czynnej umożliwia mięśniom poprawną pracę w warunkach skorygowania skrzywienia i zabezpiecza je przed zanikiem. Jednakże pacjent zaopatrzony w gorset pozostaje na ogół mniej aktywny fizycznie od rówieśników, dlatego zalecane są ćwiczenia ogólnokondycyjne, a zwłaszcza pływanie i ćwiczenia oddechowe.

   W przypadkach młodzieńczej skoliozy idiopatycznej, leczenie gorsetem ortopedycznym jest zalecane jeżeli wartości skrzywienia bocznego przekraczają 20˚. U pacjentów z małymi skrzywieniami, którzy są blisko zakończenia wzrostu ryzyko narastania deformacji jest niewielkie, dlatego też w takich przypadkach nie istnieje konieczność stosowania gorsetu, a przy jego zastosowaniu skutki działania ortezy są wątpliwe. W największej grupie ryzyka na narastanie deformacji jest młodzież przed okresem dojrzewania, ze skoliozą powyżej 25˚ wg. Coob’a. W takich przypadkach można oczekiwać największych korzyści wynikających ze stosowania gorsetu. Skrzywienie powyżej 45˚ w przypadku młodzieży pozostającej w okresie wzrostu, może być kontrolowane ortotycznie, jednakże leczenie operacyjne może być skuteczniejsze.

   W przypadku młodzieży z nie zakończonym rozwojem układu kostnego i skoliozą idiopatyczną 25˚ - 45˚ zalecane jest leczenie gorsetem ortopedycznym, oczywiście im mniejsze skrzywienie tym większe szanse na uniknięcie leczenia operacyjnego polegającego na usztywnieniu kręgosłupa, które do końca życia jest nieodwracalne.